wtorek, 21 maja 2019

My, Słowianie, wiemy jak...pisać książki dla dzieci ! "Wodnik", Karol Gmyrek - słowiańska opowieść o zderzeniu dwóch światów.

Kiedy dostałam na maila propozycję zrecenzowania książki "Wodnik" Karola Gmyrka - byłam zaintrygowana, a jednocześnie trochę się tej lektury obawiałam. Dlaczego? Ponieważ Wydawnictwo Triglav zajmuje się przede wszystkim popularyzacją historii i kultury słowiańskiej - o której osobiście nie mam zbyt wielkiego pojęcia (poza dość fragmentarycznymi i wymagającymi odświeżenia wiadomościami, wyniesionymi ze szkolnych lekcji). Bałam się zatem, że jakieś nawiązania do wierzeń Słowian i słowiańskiej mitologii okażą się dla mnie niezrozumiałe - a już tym bardziej nie będę w stanie przekazać ich naszemu synkowi we właściwy, przystępny sposób...

Jednak, skoro sam Autor książki pisze do mnie i zaznacza, że chce oddać swoje dzieło w moje recenzenckie ręce NIE BEZ POWODU - to zwykła ludzka ciekawość we mnie zwycięża i mam wręcz nieodpartą ochotę, by ten powód wreszcie poznać ;) Już po kilku pierwszych stronach "Wodnika" stał się on dla mnie zupełnie jasny i oczywisty, ponieważ warstwie historycznej i kulturowej towarzyszy w tej książce również inna, bardzo emocjonalna - dotycząca wielkiej tęsknoty i samotności, poszukiwania swojego miejsca na świecie oraz własnej tożsamości.

W pewnym sensie można uznać, że tytułowy Wodnik 
został przez mieszkańców słowiańskiej wioski adoptowany
odnalazł wśród nich swój nowy dom, poczucie przynależności i rodzinne ciepło...

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

WARSTWA HISTORYCZNA,
CZYLI POCHWAŁA SŁOWIAŃSZCZYZNY 

Kim był wodnik wedle wierzeń słowiańskich ? 

Podając za Wikipedią, wodnik to jeden w wielu słowiańskich demonów, zamieszkujący zbiorniki śródlądowe. Najczęściej pociągał on za sobą na dno przeprawiające się przez rzekę stada oraz nieostrożnych ludzi - a żeby uchronić się przed jego gniewem, Słowianie składali mu ofiary ze zwierząt lub wrzucali do wody poświęcone monety. W innym kontekście, wodnikiem mogło stać się również dziecko, które utonęło nieochrzczone - lub (w bardziej drastycznej wersji zdarzeń) zostało celowo utopione przez matkę. Oczywiście w trakcie lektury niekoniecznie trzeba zagłębiać się z dzieckiem w aż tak dramatyczne szczegóły - i sam autor na szczęście również o nich nie wspomina ! Jednak dla mnie jako dla dorosłego Czytelnika taka informacja okazała się bardzo cenna i istotnie wpłynęła na dalszą percepcję całej książki, nadając losom Wodnika jeszcze bardziej poruszający i budzący emocje wydźwięk (ale o tym - później ;) ).

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Poza Wodnikiem i ludźmi, którzy stali się dla niego nową rodziną, w książce Karola Gmyrka spotkamy również całe zatrzęsienie innych słowiańskich, fantastycznych postaci: Rusałek, Południc, Leśnych Dziadów, lich, Popiołków i opiekuńczych (lecz skorych do waśni) domowników. Poznamy też legendy o czczonych przez Słowian, pogańskich bóstwach - chociażby o bogu Perunie, który zsyła na ziemię deszcz i błyskawice w zemście za porwanie jego żony Perperuny, którego dopuścił się niejaki Żmijowiec. Książka całym swoim klimatem przypomina mi nieco Opowieści o Wiedźminie oraz warmińsko-mazurskie Bajki o diabłach, kłobukach, smątkach i kołbogach,  które miałam na swojej półce w dzieciństwie i po które zawsze bardzo chętnie sięgałam - lecz myślę, że ze względu na wspomniany aspekt emocjonalny i wartościowe przesłanie spodoba się również osobom, które na co dzień raczej stronią od takiej tematyki.

Autor przywołuje pokrótce i w bardzo przestępny sposób omawia dawne, kultywowane przez Słowian zwyczaje: praktyki religijne, taktykę wojenną, zwoływane wiece czy zielarstwo i ziołolecznictwo. Z jego przekazu dowiadujemy się między innymi, w jaki sposób budowano ówczesne grody, jakich rodzajów broni używano, jak wyglądała hierarchia wśród wojowników oraz jak przebiegały wizyty kupców w osadzie i handel z nimi. 

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Myślę, że pod tym względem "Wodnik" ma szansę zapoczątkować zapełnianie pewnej nowej, niezagospodarowanej niszy na rynku wydawniczym. Wszak niewiele jest książek dedykowanych dzieciom, które dotyczyłyby szeroko pojętej słowiańszczyzny i Słowiańszczyzny (zarówno w sensie kulturowym, jak i terytorialnym) - a jest to temat bardzo ciekawy, rozległy i stanowiący nieodłączną część naszego dziedzictwa. Jedyne, do czego mogłabym się tutaj delikatnie "przyczepić" - to brak przypisów wyjaśniających znaczenie niektórych rzadziej spotykanych słów (jak chociażby "koromysło" czy "rogożyna", o które musiałam podpytać wyszukiwarkę ;) )

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

WARSTWA EMOCJONALNA,
CZYLI  ZDERZENIE ŚWIATA DZIECKA ZE ŚWIATEM DOROSŁYCH  

Jak już wcześniej pisałam, Wodnik przybył do słowiańskiej osady zupełnie "znikąd", znad brzegu jeziora - a mieszkańcy przyjęli go do swojego grona całkiem naturalnie i bez oporów, jakby od dawna do nich przynależał. On sam nie miał wobec ludzi jakichś wielkich oczekiwań. Słowa napotkanego psa Szczerbatka: "Mamy dużo chat i dużo zwierząt. Jest ciepło i można leżeć w słońcu lub w deszczu, jeśli ktoś woli." - uznał za wystarczającą rekomendację. 

Warto zaznaczyć, że w naszym książkowym Wodniku nie ma absolutnie niczego demonicznego!  Wręcz przeciwnie ! - bohater budzi sympatię, jest niezwykle wrażliwy na piękno przyrody i ludzkie cierpienie, wspaniale opiekuje się swoim młodszym "bratem" Kaziem i dotrzymuje towarzystwa Dobrawie, która po upadku z konia przebywa "trochę wśród żywych, a trochę wśród martwych". Oprócz tego ma również zmysły bardziej wyczulone, niż ludzie - niejednokrotnie potrafi więc w porę przewidzieć niebezpieczeństwo i ostrzec przed nim mieszkańców osady. Mówiąc krótko i bardzo współczesnym językiem, łamie skutecznie wszelkie stereotypy, jakie panowały wśród ludzi odnośnie wodników/utopców - i po prostu nie sposób go za to nie polubić ! 

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Jednak pomimo całej pozytywnej energii i dobrej aury, jaką Wodnik jest otoczony - gdzieś głęboko w jego sercu tkwi ukryta bolesna zadra. Tęsknota za mamą, która dawniej śpiewała mu kołysanki - a którą teraz musi opłakać, w tak młodym wieku poradzić sobie ze stratą i żałobą... Poczucie, że coś zostało mu nieodwracalnie odebrane - i że jego dzieciństwo nigdy już nie będzie takie beztroskie, jak kiedyś. Wielka potrzeba zadawania sobie całego mnóstwa pytań o własną rodzinę, pochodzenie oraz tożsamość - na które to pytania nawet potężni słowiańscy bogowie pozostawali głusi, bo zwyczajnie nie umieli lub nie chcieli na nie odpowiedzieć...A w końcu dotknęła Wodnika również wojna i pożoga, której żadne dziecko nie powinno nigdy doświadczyć - ani uciekać przed nią z lękiem o swoją niepewną przyszłość i świadomością, że "już nic za nim nie pozostało"...

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Ani trochę nie skłamię pisząc, że "Wodnik" Karola Gmyrka
to jedno z moich największych czytelniczych zaskoczeń tego roku.

Spodziewałam się po prostu książki dla dzieci o Słowianach. 
Przyszła do mnie pocztą: niepozorna, w miękkiej okładce, 
z niewielką ilością (ale za to jakże pięknych!) ilustracji.

Ostatecznie okazało się, że dostałam lekturę o zbyt wczesnym dojrzewaniu -
oraz zderzeniu cudownej dziecięcej ufności i niefrasobliwości 
z brutalnym, dorosłym światem.  

Lekturę pełną magii, nostalgii i czułości -
która autentycznie doprowadziła mnie do łez.

Nie wiem...Być może wynika to z naszych adopcyjnych doświadczeń,
po których jesteśmy szczególnie wyczuleni na kwestie dziecięcej samotności...

W każdym razie rekomenduję Wam książkę z pełnym przekonaniem i uznaniem dla jej Autora -
zwłaszcza jeśli taki słowiański duch jest bliski Waszemu sercu :)     

Wodnik - Karol Gmyrek - książki - książeczki dla dzieci - legendy słowiańskie - podania słowiańskie - legendy polskie - Wydawnictwo Triglav Dzieciom - Trzygłów Pokazy Historyczne - blog rodzicielski - blog parentingowy

Wydawnictwo Triglav Dzieciom
tekst : Karol Gmyrek  
ilustracje : Katarzyna Górewicz 
stron : 66  / oprawa : miękka 

35 komentarzy:

  1. Całkiem ciekawa propozycja :)

    OdpowiedzUsuń
  2. Ciekawa recenzja, książka faktycznie wygląda interesująco.

    OdpowiedzUsuń
  3. Po Twojej tak wyczerpującej recenzji aż sama mam ochotę tą książkę przeczytać :) piękne ilustracje

    OdpowiedzUsuń
  4. Ilustracje są bardzo ładne. Kusi aby po nią sięgnąć.

    OdpowiedzUsuń
  5. Jak zobaczyłam okładkę to pomyślałam, że pewnie nie do końca jest dla nas, a jednak miło się zdziwiłam!

    OdpowiedzUsuń
  6. Przepiękne ilustracje, czcionki. Jestem zachwycona jej wydaniem. :)

    OdpowiedzUsuń
  7. Świetny pomysł, by przybliżyć dzieciom nasz polskie potwory, zjawy i wierzenia.

    OdpowiedzUsuń
  8. Ostatnio kupiłam Bestiariusz słowiański dla dorosłych, więc teraz czas na podobną książkę dla dzieci!

    OdpowiedzUsuń
  9. Lubię słowiańską kulture i ich tryb bycia. Chętnie bym przeczytała tę książkę

    OdpowiedzUsuń
  10. Wspaniała recenzja książki, miło że ją nam prezentujesz :)

    OdpowiedzUsuń
  11. Rewelacyjne ilustracje, zupełnie inne niż we wszystkich książkach

    OdpowiedzUsuń
  12. Bardzo fajnie, że ta książka promuje naszą rdzenną kulturę :)

    OdpowiedzUsuń
  13. Świetna recenzja, stanęłas na wysokości zadania! Brawo!

    OdpowiedzUsuń
  14. Jak ja uwielbiam książki dla dzieci. Piękne ilustracje.

    OdpowiedzUsuń
  15. Książeczka wydaje się być super, choć ja zwróciłam uwagę na fenomenalne ilustracje

    OdpowiedzUsuń
  16. Super! Dzieciaki powinny wiedzieć o kulturze słowiańskiej jak najwięcej :)

    OdpowiedzUsuń
  17. Tak mnie zaciekawiłaś, że sama bym z chęcią przeczytała.

    OdpowiedzUsuń
  18. Ciekawa książka trafiła w Wasze ręce, ale przede wszystkim do Waszych serc. :)

    OdpowiedzUsuń
  19. Fajnie, że powstają książki promujące naszą kulturę :)

    OdpowiedzUsuń
  20. To bardzo dobrze, że taka propozycja dla dzieci się pojawiła. Z zaciekawieniem i sama do niej sięgnę.

    OdpowiedzUsuń
  21. Ciekawa książeczka. Bardzo podobają mi się ilustracje, mają coś w sobie :)

    OdpowiedzUsuń
  22. Ekstra! W tym zalewie różnorodności bardzo fajnie że pokazują się pozycję, które sięgają do korzeni naszej kultury.

    OdpowiedzUsuń
  23. Po raz kolejny intrygujesz mnie swoją recenzją. Lubię książki, które opowiadają o słowiańskiej kulturze i wierzeniach.

    OdpowiedzUsuń
  24. Uwielbiam baśnie, legendy i występujące w nich postaci. Słowiańskie również mają swój urok. Sama z przyjemnością poznałabym się z książką.😉

    OdpowiedzUsuń
  25. W końcu dobra książka o mitologii słowiańskiej :D

    OdpowiedzUsuń
  26. Super, że powstają takie nietuzinkowe książki, które zachwycą nawet najbardziej wybredne dzieci.

    OdpowiedzUsuń
  27. Bardzo fajne ilustracje. Po za tym tematyka ciekawa!

    OdpowiedzUsuń
  28. Rzeczywiście treść zaskakuje, bo zdjęciach i tytule miałabym wrażenia podobne do ciebie, a tu proszę :)

    OdpowiedzUsuń
  29. Ciekawa recenzja jednak książka jak dla mnie nie podoba mi się

    OdpowiedzUsuń
  30. Nie czytalam jeszcze nicWgni podobnego, więc siegniemy po tę książkę.

    OdpowiedzUsuń
  31. Świetnie, że taka tematyka słowiańska jest poruszana w książeczkach. Na pewno zapamiętam ten tytuł :)

    OdpowiedzUsuń
  32. Kultura słowiańska - dobrze, że są wydawnictwa, które tą kulturę promują. Swoją drogą - ciekawy pomysł na napisanie książki. P.S. Ilustracje także bardzo mi się podobają:)

    OdpowiedzUsuń
  33. Piękne ilustracje i lektura warta zapamiętana, tylko jeszcze córeczka musi podrosnąć ;-)

    OdpowiedzUsuń
  34. Uwielbiam, kiedy książka mnie zaskakuje - w tym wypadku idealnie sprawdza się powiedzenie, żeby nie oceniać książki po okładce.

    OdpowiedzUsuń

Wszelkie opinie, sugestie, nieskrępowana wymiana zdań, a nawet konstruktywna krytyka - mile widziane :)